Âm nhạc của Trịnh Công Sơn chính là sự cưu mang

Mình nghe nhạc Trịnh đến nỗi hầu như không để ý đến lời, mặc dù lời lẽ trong nhạc trịnh là mấu chốt cho sự ảnh hưởng của ông. Nhiều người phân tích rồi, rất hay, cái hay hơn hết là khi nghe nhạc Trịnh thì mình cảm thấy nhớ bạn bè người thân, nhớ khung cảnh đã từng hiện diện khi nghe nhạc ông. Nhớ những ngày vui vẻ bên bè bạn, cũng nhớ cả những đêm cô đơn không tả được, những ngày buồn bã khi ấy chứa chan một xúc cảm đẹp lạ lùng. Đời sống của người nghe lồng trong đời sống của âm nhạc, sự trải dài này như một điều hiển nhiên không chút gượng ép. Không luân lý, không bản năng và không có bất kỳ điều gì để khắng định hay phủ định

Cháu mình, mới sinh ra mẹ hát ru cả đêm không chịu ngủ, khóc oe oe, ông nội thấy xót quá ra giành quyền hát ru. Ông không biết hát ru, hát toàn ca khúc da vàng, nào là Đại bác ru đêm, Chiến sĩ vô danh, Người con gái việt nam da vàng… Thế mà ảnh ngủ ngon ngủ lành, cả nhà chọc vui có lẽ ảnh nghe đại bác mà ru đêm nên sợ quá hết khóc.

Đôi khi, lòng mình buồn sắp khóc, những nỗi niềm nghẹt thở của mình khi nghe nhạc của ông thì tự nhiên mềm nhũn ra, nó không còn là những bi kịch của thân phận con người mà biến thành những khổ đau hiển nhiên thâm trầm của sự lựa chọn. Lúc đó, chúng ta sẽ hiểu vì sao những con sâu đục vào thân cây bầu gió để rồi cây tiết ra những chất dịch, biến vết thương thành trầm hương quý báu. Âm nhạc của ông chính là sự cưu mang, cưu mang những nỗi đau hiển nhiên của con người khi lựa chọn cho sự tồn tại của mình một ý nghĩa tốt đẹp nhất định.

Có những con người, rất nhiều những con người, vết thương của cuộc đời là một điều đắng ngắt, một sự triệt hạ khốn cùng mọi lý lẽ sống ở trần gian. Họ phẫn nộ chua chát gắn cho đời sống những bộ mặt bi thảm, những lớp lớp lừa lọc nghi kỵ. Họ đâu biết rằng khi đó, bộ mặt của họ đã hiển nhiên gắn vào một định mệnh nghiệt ngã, bộ mặt của họ đã không còn là một tín hiệu để nhận biết đó là một con người, họ biến thành những cương thi – những kẻ người bị ma ám, họ biến trần gian thành địa ngục để dầy xéo tha nhân. Họ dày xéo chính đời mình quằn quại. Thật vậy:

“Có những trái tim chỉ biết nuôi dưỡng lòng thù hận của quỷ dữ. Những trái tim gây hấn chỉ muốn bày ra những bữa tiệc đời bằng gai và đá nhọn. Những bữa ăn như thế đã làm khô héo dần thực phẩm trần gian.”

– Trịnh Công Sơn, Bản Tình Ca Ở Lại Với Ai?

Chúng ta đã thấy, đã cảm nhận trùng trùng những con người như vậy, thế thì sao để đáp trả, để có thể sống chứa chan với đời sống khi mà trong lòng nó là tất cả những điều đê tiện và cũng có tất cả những điều thanh cao. Có tất cả những ngọn gió thanh bình cũng có những cơn bão ùn ùn như hội ngộ trong một tách trà nhỏ bé. Đó là nỗi lòng của tên tuyệt vọng mà nhạc Trịnh truyền tải, một kẻ tuyệt vọng khi lòng hắn như thấu thị cõi lòng tha nhân. Mỗi thời khắc là chết và hồi sinh, là tha thứ và bao dung cho tha nhân cũng chính là tha thứ và bao dung cho chính mình: ”Tôi và cuộc đời đã tha thứ cho nhau.”

Đời sống chung quy là buồn, nhạc của ông khẳng định như vậy, nhưng nỗi buồn chúng ta hay nghĩ mình có đó không là nỗi buồn trong nhạc của ông. Làm sao em biết đời sống buồn tênh, làm sao em biết nỗi buồn nhẹ tênh ấy là nỗi buồn của một đời sống vô thường, bởi vô thường nên nó buồn nhẹ tênh. Còn nỗi buồn của chúng ta vĩ đại quá, những nỗi buồn nặng trĩu nghìn cân mà chúng ta gồng gánh khiến chúng ta không thể cảm nhận được niềm vui sống, khiến chúng ta cảm nhận đời sống là một hình ảnh phi lý của Sisyphe lăn mãi tảng đá lên đỉnh đồi theo một chu trình vĩnh cửu không hề siêu thoát.

Chúng ta không hề nhận biết rằng, có những vết thương không gây nên sự sa đọa bỉ ổi mà tạo nên những trầm hương hay ngọc trai quý báu. Tất cả những thứ đó, đơn giản là một thái độ tích cực yêu thương nồng nàn dành cho đời sống và dành cho chính mình.
Một tình yêu bao dung đầy đam mê rực rỡ với cuộc đời.

Nguyễn Việt Triều